Teknolojinin devinim halinde olması ve globalleşmeyle birlikte internetin her türlü nimet ve külfetleri de hayatımıza etki ediyor. İnternet ortamında her türlü bilgiye çok kısa sürede ve paylaşılan içeriklerin herkes tarafından ulaşılabilmesi bir nimet olmakla birlikte zaman zaman bir külfet olarak da karşımıza çıkabiliyor. Bir kişi yaptığı herhangi paylaşımı silmek istese ve silse bile içerik, kişinin bilgisi olmaksızın pek çok farklı platformlarda çoğaltılarak paylaşılabiliyor ve sanal ortamda varlığını sürdürmeye devam ediyor. Bu durumda doğrudan özel hayatın gizliliği ihlali durumuna yol açmış ve kişisel verilerin ihlalini de kaçınılmaz kılıyor. Bu dönüşüm, beraberinde unutulma hakkı kavramını getirdi.&nbsp;Nedir bu unutulma hakkı?Unutulma hakkı, bireylerin dijital ortamda kişisel verilerinin imha edilmesini isteme ve her türlü kişisel içeriğin talep üzerine bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması olarak tanımlanabilir. Başka bir anlatımla unutulma hakkı, kişinin dijital ayak izinin silinmesidir de denilebilir. Unutulma hakkının, kişisel verilerin korunması prensipleri ile oldukça bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz. Bu hak aslında kişisel verilerimizin korunmasını ve dokunulmazlığını teminat altına alıyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(232, 94, 94); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(232, 94, 94); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">ABAD’ın Costeja González v. Google Inc, Google İspanya kararı ile unutulma hakkı aslında ilk kez somutlaşmış olarak karşımıza çıkıyor. Davaya konu olayda González, kendi adını arama motoruna yazdığında, sosyal güvenlik borçları nedeniyle mülkünü satmak zorunda kalmasına ilişkin La Vanguardia gazetesi tarafından hakkında yapılan haberlerin çıkması nedeniyle, La Vanguardia gazetesi, Google İspanya ve Google Inc. hakkında İspanya Veri Koruma Otoritesi’ne şikâyette bulunuyor. González şikâyetinde, hakkındaki işlemlerin yıllar önce tamamen sonuçlandığı ve bunlara yapılan her türlü atfın yersiz ve ilgisiz olduğu gerekçeleriyle, La Vanguardia gazetesinin söz konusu haberi kaldırmasını veya kendisine ait kişisel verilerin görülemeyeceği bir şekilde yeniden düzenlemesini talep ediyor. Şikâyet hakkında İspanya Veri Koruma Otoritesi, başvurucu hakkındaki ilgili bilginin ulusal mevzuat çerçevesinde ilan edilmesinin zorunlu olduğu ve birçok kişinin bu bilgiye ulaşmasında veri sorumlusunun menfaatinin bulunduğu gerekçesiyle gazete hakkındaki şikâyeti reddetmenin yanında, arama motoru işletmecilerinin veri koruma mevzuatına veri sorumlusu olarak tabi oldukları gerekçesiyle Google tarafından ilgili linklerin kaldırılmasına karar veriyor. İşbu kararın Google tarafından temyiz yoluna götürülmesi üzerine, İspanya Ulusal Yüksek Mahkemesi de davayı ABAD’a taşıyor. ABAD inceleme sonucunda verdiği kararında özetle; arama motorunda listelenen ve “geçersiz, eksik, tamamen ilgisiz veya sonradan ilgisiz hale gelmiş” olmakla internet ortamında bulunma amacını aşan söz konusu kişisel verilerin ve buna ilişkin sonuçların silinmesi gerektiğini belirterek, kişinin özel hayatının gizliliği hakkının, arama motorunun ekonomik çıkarı ile kamunun bilgiye erişim hakkının üzerinde olduğunu değerlendirmesiyle aslında mahkemenin kriterleri somutlaştırdığını görüyoruz.&nbsp;</blockquote>Türkiye'de durum ne?Bu emsal karar sonrası pek çok ülke unutulma hakkı için yasal düzenlemede bulundu. Buna karşın Türk hukukunda doğrudan unutulma hakkı düzenlenmiyor ancak kanuni düzenlemeler, yargı kararları ve rehberler ile dolaylı olarak bu hak uygulama alanı buluyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(232, 94, 94); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(232, 94, 94); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 17.06.2015 tarihli kararında, karara konu olayda davacının bir cinsel istismar vakası üzerine şikayetçi olması ile davalıların olaydaki isimleri ve olayın işlenişini açıkça aktarılarak hukuki esere konu olmuştur. Davacı ise kişilik hakkının ihlal edildiği gerekçesi ile tazminat talebinde bulunması üzerine ilk derece mahkemesi, eserde davacının ismine açık bir şekilde yer verilmesinin davacıyı içinde bulunduğu durumu da göz önüne alarak kişilik haklarının ihlal edildiğine karar vermiş ve &nbsp;tazminat talebinin kısmen kabulüne hükmediyor. Karar temyiz edilerek Yargıtay 4. Hukuk dairesine gitmiş ve bilimsel bilgiyi meydana getirdiği gerekçesiyle eseri bilimsel nitelikli bir çalışma olarak kabul ederek davalıların bilimsel özgürlüğe sahip olması gerektiğini vurgulayarak davalıları sorumlu tutmamış. Bunun üzerine Yargıtay Genel Kurulu ise yayımlanan eserde ismin bir kişisel veri olduğu ve bu verinin bilimsel özgürlükle karşı karşıya geldiğini belirtmiş, unutulma hakkını, “üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların &nbsp;bir &nbsp;süre &nbsp;sonra &nbsp;unutulmasını, &nbsp;başkalarının &nbsp;bilmesini &nbsp;istemediği kişisel &nbsp;verilerin &nbsp;silinmesini &nbsp;ve &nbsp;yayılmasının &nbsp;önlenmesi &nbsp;isteme &nbsp;hakkı’’olarak &nbsp;tanımlanmış, hakkın &nbsp;insan &nbsp;haklarıyla &nbsp;ilişkisi &nbsp;ve &nbsp;özellikleri düşünüldüğünde, unutulma hakkının herkesin rahatça erişebileceği yerlerdeki kişisel verilere yönelik olarak da uygulanabilmesi gerekliliği ile unutulma hakkını pekiştirdiğini görüyoruz.</blockquote>Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nun 11/1. maddesi ve Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik (“İmha Yönetmeliği”) 12. maddesinin unutulma hakkının uygulanabilmesi bakımından yasal bir dayanak olduğunu söyleyebiliriz.&nbsp;KVKK madde 11/1,e uyarınca herkes, veri sorumlusuna başvurarak kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme hakkında sahipken, bu hakkın kullanılabilmesi için, kişisel verileri işleme şartlarının tamamının ortadan kalkmış olması aranıyor. (KVKK madde 7/1, İmha Yönetmeliği madde 12).&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(232, 94, 94); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(232, 94, 94); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun vermiş olduğu 23.06.2020 tarihli ve 2020/481 sayılı kararıyla da unutulma hakkının uygulanmaya başlandığını söyleyebiliriz. Karar, kişilerin isim ve soyisimleri kullanılarak arama motorları üzerinden yapılan aramaların getirdiği sonuçların arama motorundan çıkarılmasına ilişkin. Kararın verilme aşamasında ilgili kişinin kamusal yaşamda önemli bir rol oynayıp oynamadığı, arama sonucu öznesinin çocuk olup olmadığı, bilginin içeriğinin doğru olup olmadığı, bilgilerin kişinin çalışma hayatıyla ilgili olup olmadığı, onur kırıcı veya iftira niteliği taşıyıp taşımadığı ve özel nitelikli kişisel veri içerip içermediği gibi kriterleri inceleyerek karara varılıyor. Bu kriterlerin önemi ve vurgusu yine KVKK’nın 10/11/2022 tarihli 2022/1201 sayılı kararında karşımıza çıkıyor. Şöyle ki ilgili kişi ismi ile veri sorumlusu arama motoru üzerinden arama yaptığında "https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/*****.pdf" sayfasına ulaşıyor ve ismiyle yapılan arama sonucunda çıkan sayfanın “unutulma hakkı” kapsamında kaldırılmasını istiyor. Bunun üzerine veri sorumlusu ilgili kişinin adının arama sonuçlarından kaldırılmasındaki mahremiyet menfaati ile halkın bilgiye erişim hakkı dahil ifade özgürlüğü arasında denge olduğu gerekçesiyle arama motorunda kalması gerekliliğini, devlet kayıtlarının devletin kamu yararına olduğunu düşündüğü konular hakkında toplumu bilgilendirmekte çok önemli bir rol oynadığı ve devletin bilgilerin arama motorları aracılığıyla halk tarafından erişilebilir olması gerekçesine dayandırıyor. Bunun üzerine Kurul 23/06/2020 tarihli ve 2020/481 sayılı kararında bahsettiğimiz kriterler çerçevesinde inceleyerek ilgili kişinin bir şirketin yönetim kurulu üyesi ve başkanı olduğu, bu kapsamda söz konusu içeriğin ilgili kişinin iş hayatına ilişkin olmadığı kriteri ile, içerikte yer alan verilerin işlenmesindeki amacın ilgili içeriğin kamunun bilgisine sunulması değil ilgili kişiye tebliğinin sağlanması olduğu göz önünde bulundurulduğunda yayınlanmasında kamu yararının bulunmadığı ve arama motorundaki bilgi doğru olsa dahi 20 yıl geçmek suretiyle güncellilik kriterini yitirdiğini Costeja González davasına atıf yaparak değerlendiriyor ve sayfanın kaldırılmasına karar veriyor. </blockquote>Bu kararlarla birlikte bahsettiğimiz kriterler aslında her somut olaya göre uyarlanıyor olmakla birlikte unutulma hakkı, ülkemiz özelinde de artık somutlaşmış bir biçimde uygulanıyor ve ilerleyen zamanlarda daha çok uygulanacağı şüpheye yer vermeyecek şekilde görünüyor. Unutmayın, herkesin unutulma hakkı vardır.&nbsp;Not: KVKK’nın <a fr-original-style="" href="https://kvkk.gov.tr/SharedFolderServer/CMSFiles/11b6fd99-d42a-45b1-a009-21f2d36ded21.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Unutulma Hakkının Arama Motorları Özelinde Değerlendirmesi</a> rehberine göz atmayı unutmayın!

Veri Koruma ve Mahremiyet Gündemi

Bir kişi yaptığı herhangi paylaşımı silmek istese ve silse bile içerik, kişinin bilgisi olmaksızın pek çok farklı platformlarda çoğaltılarak paylaşılabiliyor ve sanal ortamda varlığını sürdürmeye devam ediyor. Bu noktada ise size unutulma hakkınız var demek istiyoruz.

Unutulma hakkınız var!

Unutulma hakkı çevresinde kurulan bir hukuk teknolojisi girişimi olan <a fr-original-style="" href="https://saymine.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mine</a>, makine öğrenimi algoritmaları kullanarak dijital izimizi yönetmemize yardımcı oluyor. <a fr-original-style="" href="https://saymine.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mine</a>, kullanıcılarına gelen e-postaların içeriğini analiz ederek kişilerin verilerinin hangi şirketler tarafından depolandığını öğreniyor ve söz konusu kayıtları silmeleri konusunda ilgili şirketlere talep gönderiyor. <a fr-original-style="" href="https://saymine.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mine</a>, analiz ettiği e-postaların içeriğini depolamıyor ve birçok platformun aksine bize hesabımızı kolayca silme imkânı tanıyor.Bu girişim, paylaştığımız veri miktarını sınırlayarak bizi veri güvenliği ihlalleri gibi potansiyel risklere karşı korumayı amaçlıyor. Bir diğer ifadeyle, her şirketin, kişisel verilerimize akbaba gibi üşüştüğü bir dönemde <a fr-original-style="" href="https://saymine.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mine</a>, verilerimizin kontrolünü geri almamızı sağlıyor.Bu sayımızda unutulma hakkına ve ebeveynlerin sosyal medya kullanımına değindik. Bir sonraki sayımızda, sanatın geçmişine dönecek ve geleceğine bir göz atacağız. Yeni sayımızdan anında haberdar olmak için abone olmayı unutmayın!

Veri sahipliğinin geleceği

Akıllı Veri Yardımcınız: Mine

(Görsel: RedClover)Unutulma hakkı, kısaca kişi ve kurumların internette kendi adlarıyla arama yapıldığında derlenen sonuçlar arasında kendileriyle ilgili bilgi, fotoğraf, belge gibi verilere yer verilmemesini isteme hakkıdır. 2012 yılında Avrupa Komisyonu'nun adalet ve vatandaşlıktan sorumlu üyesi Viviane Reding'in açıklamalarıyla ilk kez gündeme gelen unutulma hakkı, 2014 yılında <a fr-original-style="" href="https://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo1_6308/fr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa Birliği Adalet Divanı</a>&nbsp;(AAD) tarafından verilen bir karar ile korunmaya alınmıştır. AAD, 13 Mayıs 2014 tarihli <a fr-original-style="" href="https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=152065&amppageIndex=0&doclang=en&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=276332" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kararında</a>, Google&nbsp;kullanıcılarına, şirketin bazı durumlarda kendileri ile ilgili bilgilere yönlendiren linkleri silme hakkı tanıması gerektiğine karar vermiştir. Mahkeme, unutulma hakkı kapsamında, "silmemek için belirli bir neden bulunmadıkça, Google gibi bir arama motorunun bir süre sonra kullanıcılar ile ilgili arama sonuçlarının silinmesine izin vermesi gerektiğine" hükmetmiştir.Söz konusu kanuni hak kapsamında; kişi ve kurumlar, internette haklarında yer alan toplanma veya işlenme amaçları dışında kalan, yetersiz veya ilgisiz bilgi içeren, kişisel verilerin arama motorlarında yapılan sorgulamalarda çıkan sonuçların kendileriyle olan bağlantısının kesilmesini talep edebilir.Bu yasanın Türk hukuk sistemindeki karşılığı, T.C. Anayasası’nın 20. maddesi ile düzenlenen, "kişinin özel hayatının korunması hakkı" kapsamında uygulanmaktadır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 17 Haziran 2015 tarihli <a fr-original-style="" href="https://blog.statjus.com/2016/01/yargitay-unutulma-hakki-karari/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kararında</a> unutulma hakkı terimini ilk defa kullanarak, AAD'nin kararına doğrudan atıfta bulunmuş ve unutulma hakkını "üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini ve yayılmasının önlemesini isteme hakkı" şeklinde tanımlamıştır.Öte yandan, unutulma hakkı üzerinde iki temel eleştirinin getirildiği görülmektedir. Öncelikli olarak unutulma hakkının temel hak ve hürriyetlerden biri olan ifade özgürlüğü ile çatışma içerisinde olabileceği belirtilmektedir. Kararı ilk kez uygulamaya geçiren Google'ın baş hukuk danışmanı David Drummond&nbsp;konuya ilişkin yazdığı <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/jul/10/right-to-be-forgotten-european-ruling-google-debate" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesinde</a>, bir yandan kararı ifade özgürlüğü&nbsp;bağlamında eleştirmiş, diğer yandan çifte standart&nbsp;uyarısında bulunarak "Bu, tıpkı bir kitabın herhangi kütüphanede bulunabileceğini fakat aynı kitabın künyesine hiçbir kütüphanenin kataloğunda yer verilmemesini talep etmek gibi." benzetmesini kullanmıştır.Getirilen bir diğer eleştiri de unutulma hakkının ekonomik etkileri&nbsp;ile ilgilidir. Bu bağlamda, hakkın hayata geçirilmesi noktasında gerekli teknik altyapının hazırlanması için gerekecek dijital mühendislik&nbsp;masrafları ve internet şirketlerinin ekonomik çıkarlarının gözetilmesi doğrultusunda, şirketler ile kullanıcılar açısından hukuki ve mali açıdan belirsizliklere yol açabileceği ifade edilmektedir.Günümüzde unutulma hakkı, genelde magazin konuları ile karşımıza çıkmaktadır. Yine geçmişte dönemsel olarak herhangi bir ülkenin dikta yönetimi&nbsp;alında yapılan siyasi politikalarına uymak zorunda bırakılarak yandaş açıklamalar yapmak zorunda kalan birçok kişi, mevcut rejimin değişmesi sonrasında geçmişte yapmış olduğu açıklamalar özelinde unutulma hakkına başvurmaktadır. Dolayısıyla, unutulma hakkının, internetin her yanı sardığı bu dönemde; bazı toplumsal kesimler için son derece önemli bir rol oynadığı görülmektedir.<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/elif-ay-91a24a16a/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Elif Ay</a>

Unutulma hakkı ile ilgili hikayeler